Binnenkort verschijnt in het tijdschrift Afzettingen* van de ‘Werkgroep voor Tertiaire en Kwartaire Geologie’ een spannend relaas over de vondst van een stukje fossiel, een gitzwart bot, op het Banjaardstrand in Noord-Beveland (Zeeland). Maar dat niet alleen – ook de zoektocht erna wordt prachtig uit de doeken gedaan. De centrale vragen waren natuurlijk, ‘Van welk dier is dit bot, en hoe oud is het?’
Uiteindelijk kon worden bepaald dat het bot een deel van een scheenbeen (tibia) van een uitgestorven soort stekelvarken voorstelt en dat er een verband kan worden gelegd met de vondst van een ellebooggewricht (opperarmbeen en ellepijp) uit de Tegelse klei (nu Formatie van Waalre). Dat laatste exemplaar ligt in ons collectiemagazijn. Het draagt de nummers NHMM 00612-1 en 00612-2 en de naam Hystrix cf. etrusca. De klei van Tegelen werd afgezet in een verlande arm van de Maas, en kan als vroeg-Pleistoceen (‘Tiglien’, tussen circa 2,45 en 1,8 miljoen jaar geleden) worden gedateerd.
Deze drie fragmentarische botten zijn alles wat tot nog toe aan uitgestorven, vroeg-pleistocene stekelvarkens uit de Nederlandse bodem is gekomen. Niet genoeg voor een waterdichte determinatie helaas, maar wel een eyeopener waar het gaat om het completer maken van ons beeld van de dierenwereld in die tijd. Mogelijk gaat het om de soort Hystrix refossa die bekend is uit het vroeg-Pleistoceen van Italië.
Hoe dan ook, het Zeeuwse botje en de link met Tegelen, was voldoende aanleiding voor de redactie van het BNNVARA radioprogramma ‘Vroege Vogels’ om verslaggever Gert Elbertsen op pad te sturen. Het interview met vinder en amateurpaleontoloog André Cardol, honorair onderzoekmedewerker voor fossiele zoogdieren van het Natuurhistorisch Museum Rotterdam Dick Mol en onze paleontoloog dr. John Jagt zal op een later moment worden uitgezonden.
*Cardol, A., Mol, D. & Bakker, R., 2023. Een tibiafragment van Hystrix sp., een stekelvarken, van het Banjaardstrand, Noord-Beveland, Zeeland. Afzettingen WTKG, 44 (2): 39-45.
Fotocredits:
- De Zeeuwse vondst getoond; v.l.n.r. John Jagt, André Cardol en Dick Mol (foto: NHMM)
- Reconstructie van het uitgestorven stekelvarken, Hystrix refossa, door Remie Bakker (Manimal Works, Rotterdam)
- Het ellebooggewricht van het Tegelse stekelvarken uit de Maastrichtse museumcollecties (foto: Dick Mol)